Leersumse plassen hebben dorst

Het is eind oktober als ik onderstaande foto’s maak. Langzaam begint er weer wat water te komen in de al 3 maanden droog liggende plassen.

Gelukkig begon het al vrij vroeg in de zomer weer wat te regenen, waardoor de veenmoslaag niet helemaal uitdroogde. Ook de bodem van de plas werd weer wat vochtig, maar er stond nog niet veel water. De bodem van de plas was al snel bezet door allerlei planten en soms vonden de koeien zelfs al wat om te eten.

perzikkruid, kleine zonnedauw en knolrus

Door de vrij hoge temperaturen blijven er nog aardig wat libellen vliegen, vooral de bruinrode heidelibel doet nog erg zijn best. Heidelibellen en pantserjuffers hebben minder last van de droogte dan andere libellen, omdat ze als eitje overwinteren. Die eitjes komen uit in het vroege voorjaar. Er staat dan weer water waarin de larven zich vrij snel ontwikkelen en na een paar maanden sluipen de libellen uit.

Bruinrode heidelibel, mannetje

Bruinrode heidelibel, mislukte vrijpartij of gewoon agressie?

Ook de houtpantserjuffer is nog present en ik zag ook nog een tengere pantserjuffer: een oud mannetje, helemaal bruin.

houtpantserjuffer

tengere pantserjuffer, mannetje

Tot slot een bruine winterjuffer, de enige soort in het Leersumse Veld die de winter als volwassen insect doorbrengt, maar meestal ver van het water in de hei of in het bos.

Libellen in oktober

Veel mensen denken dat er in oktober geen libellen meer vliegen. Maar mijn vaste lezers weten wel beter! Zodra het zonnetje even doorkomt komen er weer een aantal soorten tevoorschijn. Natuurlijk niet alle soorten die we in Nederland kennen, maar wel de nazomer-soorten. Wil je weten welke? Bekijk dan onderstaande foto’s, die ik maakte op 16, 19 en 21 oktober.

Dankzij de veranderingen bij wordpress kun je de namen helaas niet meer lezen als je de foto’s groot bekijkt.

• 

  tengere pantserjuffer, man

• 

  tengere pantserjuffer, vrouwtje

• 

  bruinrode heidelibel, man

• 

  bruine winterjuffer, man

• 

  houtpantserjuffer, vrouwtje

• 

  paardenbijter, man

• 

  paardenbijter, vrouwtje

• 

  bruinrode heidelibel, copula

Vandaag, 21 oktober, zag ik hoe een mannetje paardenbijter een vrouwtje in volle vlucht uit de lucht plukte. Normaal gesproken volgt dan een paring, maar dat ging mis. Ze kwamen in het water terecht en nadat ze al vleugelklapperend probeerden omhoog te komen liet het mannetje na een poosje het vrouwtje los en vloog weg, het vrouwtje in het water achterlatend. Na een paar minuten zag het vrouwtje toch kans in een stengeltje omhoog te klimmen en door te fladderen naar een rietstengel om op te drogen. Ze hing er een half uur later nog.

• 

• 

• 

Paardenbijter, vrouwtje, redt zich zelf.

Bruine winterjuffer

Er zijn in ons land maar twee libellensoorten die als volwassen beest de winter door komen: de bruine winterjuffer en de noordse winterjuffer. De laatste is zeldzaam en komt in het noorden van ons land nog voor, de bruine winterjuffer is veel algemener. Vanmiddag ben ik op een plek gaan kijken waar ik ze andere jaren ook wel eens had gezien. Na even rondkijken vond ik eerst één mannetje, even later nog twee en een vrouwtje. Op een gegeven moment zaten ze met z’n vieren op een kaal takje in de zon. Maar ze gingen ook wel op de schors van een spar zitten, wat het een stuk lastiger maakte om ze te vinden. Opvallend is dat winterjuffers in rust de vleugels langs één kant van het lichaam leggen en wel zo dat de kant waar de zon op schijnt vrij blijft. Slim! In de wintermaanden zitten ze vaak ver van het water in de hei of in een bosrand. Pas half april gaan ze naar het water om eitjes af te zetten.

mannetje, let op de vleugelligging

mannetje

vrouwtje

vrouwtje

detail van vrouwtje hierboven, let op het eilegorgaan met de legboor onder het tiende segment.

Leersumse Veld en Arkemheen

Maandag 24 april ben ik met neef Corné ’s ochtends naar het Leersumse Veld geweest en ’s middags naar Arkemheen. De bosuiltjes lieten zich niet zo goed zien in Leersum en de gehoopte jonge kieviten en grutto’s in Arkemheen waren ook niet in beeld. Maar er bleef genoeg leuks over.

LEERSUMSE VELD

Mijn eerste watersnuffel voor 2017, vers, het bruin wordt later blauw.

Heikikker

Mijn eerste kleine vuurvlinder in 2017

Bruine winterjuffer

Hazelworm

Bonte vliegenvanger

ARKEMHEEN

Grutto in alarmstand

Grauwe gans tussen de pinksterbloemen

Grutto na een regenbui

Grutto in rust

Boerenzwaluwen praten even bij……………

Kleine plevier

Meerkoet op het nest

Leersumse Veld, 10 april

Vanmiddag, na het interview bij Radio M Utrecht n.a.v. mijn libellenboekje, met weinig verwachtingen nog even het veld in gegaan. Het was 10 graden kouder dan gisteren, minder zon en meer wind. Maar het bloed kruipt…………….., dus toch maar even gaan. Waar er gisteren enkele tientallen bruine winterjuffers te zien waren, zag ik er nu geen. Wat verder tussen de bomen vond ik er één. Wel een paar dagpauwogen die van de zonnige momenten gebruik maakten, een zingende geelgors en een boompieper. De draadzegge bloeit al weer, net als het veenpluis. Ook leuk: op diverse plekken zaten levendbarende hagedisjes te zonnen en aan de rand van het zandpad waren de grijze zandbijen hard aan het werk. Dat is goed te zien op dit filmpje:

 

Bloeiwijze van veenpluis.

Levendbarende hagedis, met teek.

Levendbarende hagedis

Bruine winterjuffer

Dagpauwoog

Grijze zandbij

Draadzegge

Oranjetipjes in eigen tuin!

Prachtige zonnige dag vandaag. Ideaal weer voor vlinders ook, want er zijn ongeveer 7000 vlinders gemeld op waarneming.nl, waarvan ongeveer 1400 oranjetipjes. Twee daarvan vlogen in onze tuin: een mannetje passeerde twee keer en bleef even boven de judaspenning dwarrelen. Later kwam er een vrouwtje even uitrusten op het blad van dezelfde judaspenning. Paring of eiafzet heb ik niet gezien, maar leuk is het wel! Verder vandaag nog 16 bruine winterjuffers in het Leersumse Veld, waaronder een paar tandems en een ei-afzettend vrouwtje.  Op een zandpad vloog een bastaardzandloopkever.

In de weilanden achter Broekhuizen hebben Hedwig en ik nog gezocht naar oranjetipjes. We zagen 3 mannetjes, geen vrouwtjes. Wel veel klein geaderd witjes en enkele dagpauwogen. Die maakten ook gretig gebruik van de pinksterbloemen om nektar te drinken. Bij de ingang naar een weiland lagen 30 dode mollen op een hoop.

Bastaardzandloopkever

Bruine winterjuffer

Oranjetipje, mannetje, op pinksterbloem

Dagpauwoog op pinksterbloem.

Oranjetipje, vrouwtje, in onze tuin op judaspenning.

Winterjuffers en een ringslang

Vandaag , 28 maart, in een ven op de Stulpheide bij Soest 3 paartjes ei-afzettende bruine winterjuffers gezien. Voor mij de eersten van dit jaar. Zondag 26 maart had ik er al een aantal in hun winterverblijf gezien, maar dan single. In het zelfde ven op de Stulpheide zagen we een ringslang zwemmen.

Libellen in Gagelpolder en Westbroekse Zodden

Zaterdag 20 augustus heb ik samen met Bert van Dijk van @Staatsbosbeheer voor de Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie een libellenexcursie georganiseerd ten noorden van Utrecht. Er waren 11 deelnemers. De dag begon met wat somber weer, maar in de middag kwam de zon er goed bij. Er bleef vrij veel wind staan, dat is voor libellen kijken nooit fijn. We hebben toch nog vrij veel gezien: in de Gagelpolder hing meteen aan het begin al een paardenbijter, die we goed konden bekijken. Even verder een bruine winterjuffer, variabele waterjuffer, lantaarntje, copula van gewone pantserjuffer, vrouwtje weidebeekjuffer en steenrode heidelibellen. Met het zonnetje erbij een mannetje en vrouwtje grote keizerlibel (ei-afzettend). Na de lunch gingen we naar de Westbroekse zodden: Bruine glazenmaker en als klapstuk toch nog een vrouwtje groene glazenmaker ei-afzettend. Ze liet zich weinig zien, was heel druk met eitjes afzetten, diep tussen de krabbescheer. Naast de libellen konden we ook nog genieten van Purperreiger, Blauwe knoop, Ronde zonnedauw en parende Moerassprinkhaan. Al met al een zeer geslaagde excursie.

Verse bruine winterjuffer

Paardenbijter, mannetje

Mannetje variabele waterjuffer

Vers mannetje Steenrode heidelibel

Vrouwtje Gewone pantserjuffer in tandem.

Vrouwtje Weidebeekjuffer

Vrouwtje Grote keizerlibel zet eitjes af.

Mannetje kleine roodoogjuffer

Sprinkhaan, onbekend

Moerassprinkhaan

Ronde zonnedauw

Vrouwtje Groene glazenmaker

Heidestein

Vandaag een uitstapje gemaakt naar Heidestein. Het was zonnig weer en daar maakten de bruine winterjuffers gebruik van: op diverse plaatsen zag ik eiafzet, op één takje in het water zelfs door drie tandems tegelijk. Verder een paar vuurjuffers en 2 verse watersnuffels. Op diverse plekken  in het beekje en in de vijver bloeide de witte waterranonkel. Man en vrouw roodborsttapuit zag ik beide alarmeren met voer in de snavel.

Vuurjuffer

Eiafzettende bruine winterjuffers

witte waterranonkel

Leersumse Veld,

Relatief hoge temperaturen vandaag, vrij harde warme wind. Citroenvlinder, dagpauwoog, de eerste Kleine vuurvlinder voor mij dit jaar en 3 Bruine winterjuffers. Waarschijnlijk was het een graafwespje dat een spin gevangen had en in een holletje in de grond stopte, wat hij even later weer dicht gooide. Maar nog geen libellen, elders slopen vandaag de eerste Noordse witsnuitlibellen al weer uit. Drie beflijsters en een tapuit waren de kersen op de taart. Helaas te ver weg voor een goede foto.

Kleine vuurvlinder op paardenbloem

Bruine winterjuffer

Spinnendoder

Een al klaar liggende spin wordt aangevoerd……………….

………..en precies boven het gat gelegd.

De spin wordt naar binnen getrokken.

De spin wordt afgedekt met een laagje zand.

Groepje reeën in de namiddag.