Leersumse plassen hebben dorst

Het is eind oktober als ik onderstaande foto’s maak. Langzaam begint er weer wat water te komen in de al 3 maanden droog liggende plassen.

Gelukkig begon het al vrij vroeg in de zomer weer wat te regenen, waardoor de veenmoslaag niet helemaal uitdroogde. Ook de bodem van de plas werd weer wat vochtig, maar er stond nog niet veel water. De bodem van de plas was al snel bezet door allerlei planten en soms vonden de koeien zelfs al wat om te eten.

perzikkruid, kleine zonnedauw en knolrus

Door de vrij hoge temperaturen blijven er nog aardig wat libellen vliegen, vooral de bruinrode heidelibel doet nog erg zijn best. Heidelibellen en pantserjuffers hebben minder last van de droogte dan andere libellen, omdat ze als eitje overwinteren. Die eitjes komen uit in het vroege voorjaar. Er staat dan weer water waarin de larven zich vrij snel ontwikkelen en na een paar maanden sluipen de libellen uit.

Bruinrode heidelibel, mannetje

Bruinrode heidelibel, mislukte vrijpartij of gewoon agressie?

Ook de houtpantserjuffer is nog present en ik zag ook nog een tengere pantserjuffer: een oud mannetje, helemaal bruin.

houtpantserjuffer

tengere pantserjuffer, mannetje

Tot slot een bruine winterjuffer, de enige soort in het Leersumse Veld die de winter als volwassen insect doorbrengt, maar meestal ver van het water in de hei of in het bos.

Libellen in oktober

Veel mensen denken dat er in oktober geen libellen meer vliegen. Maar mijn vaste lezers weten wel beter! Zodra het zonnetje even doorkomt komen er weer een aantal soorten tevoorschijn. Natuurlijk niet alle soorten die we in Nederland kennen, maar wel de nazomer-soorten. Wil je weten welke? Bekijk dan onderstaande foto’s, die ik maakte op 16, 19 en 21 oktober.

Dankzij de veranderingen bij wordpress kun je de namen helaas niet meer lezen als je de foto’s groot bekijkt.

• 

  tengere pantserjuffer, man

• 

  tengere pantserjuffer, vrouwtje

• 

  bruinrode heidelibel, man

• 

  bruine winterjuffer, man

• 

  houtpantserjuffer, vrouwtje

• 

  paardenbijter, man

• 

  paardenbijter, vrouwtje

• 

  bruinrode heidelibel, copula

Vandaag, 21 oktober, zag ik hoe een mannetje paardenbijter een vrouwtje in volle vlucht uit de lucht plukte. Normaal gesproken volgt dan een paring, maar dat ging mis. Ze kwamen in het water terecht en nadat ze al vleugelklapperend probeerden omhoog te komen liet het mannetje na een poosje het vrouwtje los en vloog weg, het vrouwtje in het water achterlatend. Na een paar minuten zag het vrouwtje toch kans in een stengeltje omhoog te klimmen en door te fladderen naar een rietstengel om op te drogen. Ze hing er een half uur later nog.

• 

• 

• 

Paardenbijter, vrouwtje, redt zich zelf.

Leuke vondsten in Leersumse Veld

Woensdag 2 september was de eerste dag met echt lekker weer dat ik na mijn vakantie weer eens het Leersumse Veld in kon. Dat zonnige, bijna windstille weer leverde een paar leuke insecten op. Bovenal vlogen er veel libellen, vooral veel tengere pantserjuffers, die samen eitjes aan het afzetten waren.

Tengere pantserjuffers zetten eitjes af in pitrus.

Ook de paardenbijters waren zeer aanwezig: patrouillerende mannetjes, vrouwtjes op zoek naar een plek om eitjes af te zetten en natuurlijk ook paringen.

Dit paardenbijtervrouwtje had even genoeg van al het jachten en jagen en ging even op het mos uitrusten.

Mijn neef Corné zag opeens een wat afwijkende heidelibel: de zuidelijke heidelibel, een mannetje. Een paar minuten later nog één en aan het eind van de middag zag ik nog een copula en een paartje dat eitjes afzette.

Andere leuke vondsten: een mannetje zwervende pantserjuffer en een moerassprinkhaan. De zwervende pantserjuffer komt vooral in Zuid-Nederland voor maar wordt op andere plaatsen af en toe ook gezien. In het Leersumse Veld zag ik hem al eens in 2010 en ook in 2019.

Voor de moerassprinkhaan is dit de eerste melding in 20 jaar op waarneming.nl.

• 

  moerassprinkhaan

• 

  zwervende pantserjuffer

• 

  zuidelijke heidelibel

• 

• 

• 

• 

  houtpantserjuffer

Wintertijd…………met libellen en een pruikzwam.

Een koude maar zonnige dag, vandaag 28 oktober. De wintertijd is ingegaan en de zon liet zich vandaag goed zien. Maar de noordoostenwind deed ook zijn best. Dikke jas maar aan dus….. De bruinrode heidelibellen vlogen weinig, ik zag er drie vliegen. Maar ik zag er zeker negen in het zonnetje zitten. Hedwig vond bij het terugzoeken van een heidelibel nog een mannetje kleine roodoogjuffer, de laatste ooit gemeld in deze tijd van het jaar op waarneming.nl. We zagen ook nog een mannetje tengere pantserjuffer zitten en een mannetje paardenbijter voorbijscheuren.

Op de eerste foto zie je de meest westelijke plas van de drie grote plassen in het Leersumse Veld. Normaal staat hier ongeveer 60 cm. water! Ik betwijfel of alle libellenlarven dit overleven.

Na mijn vrijwilligersdienst in het informatiecentrum van Staatsbosbeheer nog even naar de pruikzwam gefietst. Nog bedankt Paul voor de tip. Mooi ding!

bruinrode heidelibel, mannetje

bruinrode heidelibel, mannetje (dezelfde als hier boven)

bruinrode heidelibel, vrouwtje

kleine roodoogjuffer, mannetje

tengere pantserjuffer, mannetje

pruikzwam

Libellen in Leersumse Veld in de herfst

Veel mensen schijnen te denken dat er in de herfst geen libellen meer zijn, maar niets is minder waar. Alleen zijn het wel andere soorten dan in het voorjaar. In het Leersumse Veld zijn op dit moment de tengere pantserjuffers, de houtpantserjuffers, paardenbijters, bruinrode – , steenrode – en bloedrode heidelibel nog zeer actief. Dat wil zeggen dat ze bij zonnig weer en niet te veel wind nog volop paren en eitjes afzetten. Onderstaande foto’s laten één en ander zien.

Parende paardenbijters

Vrouwtje paardenbijter zet de eitjes alleen af, in verweerde stengels.

Dit vrouwtje zette haar eieren af door ze al vliegend boven de vegetatie te laten vallen.

Vrouwtje bloedrode heidelibel met eitje aan achterlijf.

Kleine roodoogjuffers zetten eitjes af in tandem op onder water groeiende planten.

Paring bruinrode heidelibel

Eiafzet op het water door tandem bruinrode heidelibel.

Paring van tengere pantserjuffers

Eiafzet in een pitrusstengel door tengere pantserjuffers.

Eiafzet in de bast van een wilgentwijg door tandem van houtpantserjuffers.

Libellen in het Leersumse veld

Het aantal soorten libellen is al weer aardig teruggelopen: viervlek, oeberlibel en witsnuiten laten zich niet meer zien, de grote aantallen watersnuffels zijn weg en van de pantserjuffers zijn alleen de tengere (grote aantallen) en de houtpantserjuffer nog over. Heidelibellen zijn er juist weer wel: bruinrode, steenrode, bloedrode en zwarte heidelibel zie ik nog elke keer. Maar maandag zag ik een nieuwe voor het Leersumse Veld: de zuidelijke heidelibel. Deze soort plant zich al een aantal jaren in het zuiden van ons land voort, maar hij laat zich dit jaar op allerlei plaatsen in het land zien. En nu dus ook in het Leersumse Veld. Hij is lastig van de andere rode heidelibellen te onderscheiden, want hij is ook rood, althans de mannetjes. De poten (vooral de achterste) zijn geler, het achterlijf heeft geen of minder zwart en er zit weinig zwart op de zijkant van het borststuk. Een goed kenmerk zijn enkele gele aders in de vleugels. Helaas is dat op mijn foto nou juist niet te zien. De komende dagen zal ik goed uitkijken naar deze soort en een betere foto maken. De foto’s hieronder zijn allemaal van maandag 11 september.

In het filmpje zie je hoe de zuidelijke heidelibel eitjes afzet.

zuidelijke heidelibel, mannetje

bruinrode heidelibel, mannetje

bruinrode heidelibel

paardenbijter, vrouwtje

tengere pantserjuffer, mannetje

tengere pantserjuffer, mannetje

tengere pantserjuffers zetten eitjes af in pitrus

bruinrode heidelibel

bruinrode heidelibel

Leersumse Veld, 16 – 27 oktober 2017

De sensatie van het Leersumse Veld in de tweede helft van oktober waren natuurlijk de grote kruisbekken. Voor het eerst waargenomen op 9 oktober door Jan Mudde en vandaag 28 oktober nog steeds aanwezig. Vele vogelaars en vogelfotografen zijn er op af gekomen. Maar ook leuk is natuurlijk dat de klapekster weer aanwezig is.

De libellen zijn wat minder geworden, maar de bruinrode heidelibellen zijn nog volop aanwezig en werken nog hard aan het nageslacht. Ook de tengere pantserjuffers doen het nog goed. In mindere mate de houtpantserjuffers en de paardenbijters, maar allemaal waren ze 27 oktober nog present. De temperatuur gaat de komende dagen flink onderuit, dus maar afwachten wat er nog vliegt als we weer een paar warmere dagen krijgen. Al deze soorten kun je in november vaak ook nog wel tegenkomen, dus wie weet……..

grote kruisbek, mannetje

grote kruisbek, vrouwtje

bruinrode heidelibel, copula

tengere pantserjuffer, mannetje

tengere pantserjuffer, vrouwtje

houtpantserjuffer, mannetje

paardenbijter, mannetje

herfstkleuren

Libellen in de herfst

Mijn laatste blog ging over de edelherten in Denemarken. Maar ik ben al weer twee weken thuis en heb nog niets geschreven over de libellen die de strijd nog niet hebben opgegeven. Vooral op zonnige dagen zie je bruinrode heidelibellen vliegen, paren en eitjes afzetten, maar ook de steenrode heidelibel, paardenbijters, houtpantserjuffers, tengere pantserjuffers en een enkele watersnuffel vliegen nog in het Leersumse Veld. Omdat ze zo leuk zijn: ook nog een foto van de levende maaimachines, de Piëmontese koetjes, een ringslang en een foto van de eerste plas.

Mannetje tengere pantserjuffer

vliegenzwam

vrouwtje houtpantserjuffer

mannetje paardenbijter

Paardenbijter, mannetje, komt even kennis maken.

watersnuffel

parende houtpantserjuffers

De eerste plas met het eilandje van Verloop

vrouwtje bruinrode heidelibel

mannetje tengere pantserjuffer

ringslang

mannetje bruin/steen-rode heidelibel

mannetje tengere pantserjuffer

Libellen in het Leersumse Veld

Maandag 7 augustus was een prachtige dag. Veel libellen lieten zich goed zien, o.a drie late venwitsnuitlibellen ( 2 man, 1 vrouw), 3 late viervlekken, 9 grote keizerlibellen, veel mannetjes gewone oeverlibel, parende oeverlibellen en zwarte heidelibellen en natuurlijk veel watersnuffels. Ook gewone en tengere pantserjuffer lieten zich zien.

Een kort filmpje van de paring van zwarte heidelibellen: https://youtu.be/uaLCGHJ6-po

Er waren ook nog enkele heideblauwtjes actief: 3 vrouwtjes en 2 mannetjes heb ik gezien. Op de grote kattenstaart zaten 2 mannetjes citroenvlinder en 1 vrouwtje.

Op de vaste plek bloeiden 6 klokjesgentiaantjes, waarvan één flinke plant die nog wel meer bloemen gaat krijgen.

Vrouwtje steenrode heidelibel

Mannetje steenrode heidelibel

Mannetje bruinrode heidelibel

Viervlek

Gewone pantserjuffer

Mannetje venwitsnuitlibel

Paring zwarte heidelibel

Paring gewone oeverlibel

Vrouwtje grote keizerlibel zet eitjes af.

Kakelvers vrouwtje tengere pantserjuffer in nood.

mannetje citroenvlinder op grote kattenstaart

Klokjesgentiaan

Leersumse Veld, libellen

Veel belangstelling vandaag voor de libellenexcursie in het Leersumse Veld die ik voor Staatsbosbeheer gaf. Er waren 15 deelnemers. We hebben veel pantserjuffers gezien, enkele ei afzettende vrouwtjes grote keizerlibel, gewone oeverlibel, viervlek, watersnuffels en zwarte heidelibel. Ook de patrouillerende mannetjes grote keizerlibel lieten zich goed zien.

In spinnenweb gevlogen vrouwtje tengere pantserjuffer.

Ei afzettend vrouwtje grote keizerlibel

Patrouillerend mannetje grote keizerlibel (foto van vorig jaar)

Vrouwtje zwarte heidelibel, let op de legboor achteraan.